Tiếp nhận và vận dụng lý luận trong nghiên cứu văn học hiện nay

Trong bài viết này, tôi tập trung  nêu một  số nhận xét cụ thể:

  --  mấy chục năm qua, đời sống lý luận có  nhiều sôi động bởi đó  là do nhu cầu xã hội đòi hỏi. Song được như thế một phần, là nhờ dịch của nước ngoài ; về căn bản ta chỉ mang những cái học được ra áp dụng ;  mà trong  việc vận dụng cũng đang có  nhiều điều bất cập.

--  sự phát triển lý luận vẫn chưa có gì đáng kể ; lại đã xuất hiện tình trạng khoe mẽ, làm dáng, thói láu cá phản khoa học.

 --  Những  căn bệnh này vốn có trong tư duy lý luận các thế hệ cũ nay được tái phát và trở nên trầm trọng hơn.

"Thành thì đen kịt đốc thì lang .. " hay là sự chuyển đổi phương thức tự sự trong thơ Tú Xương

NGUYÊN ĐÂY LÀ MỘT CÂU THƠ TRONG BÀI PHỐ HÀNG SONG

Ở PHỐ HÀNG SONG THẬT LẮM QUAN,
THÀNH THÌ ĐEN KỊT, ĐỐC THÌ LANG
CHỒNG CHUNG VỢ CHẠ, KÌA CÔ BỐ ĐẬU LẠY QUAN XIN, NỌ CHÚ HÀN

 Thành  là tên gọi viên phòng thành,  chức quan chỉ huy quân sự một tỉnh, cũng như đốc học là người phụ trách giáo dục cuả tỉnh. Cả hai nằm trong hàng loạt gương mặt những con người đương thời mà Tú Xương  từng phác họa.  

Thích ứng đồng nghĩa với hư hỏng thoái hóa biến chất

Người ta chỉ hay nói  khủng hoảng kinh tế  giá cả leo thang ảnh hưởng tới sinh hoạt hàng ngày của người dân.

Nhưng không khó gì để nhận ra rằng sự nghèo đi cũng đồng thờì làm cho con người hèn đi, cuộc thích ứng mà người ta phải chịu đựng đã là nguồn gốc của mọi hư hỏng thoái hóa mà con người hiện đại bộc lộ.

Tô Hoài và những nghiêm chỉnh của kiếp phù du

                                                                                   I

     Mấy năm từ 1992 đến 1996, do công việc ở một đề tài khoa học, gần như hàng tuần tôi đều có dịp phải gặp và làm việc với nhà văn Tô Hoài. Ấn tượng còn lại ở tôi,  đây là một người có cách sống cách làm việc phù hợp với nghề, do đó, đời cầm bút thật bền mà cũng thật hiệu quả. Sau hơn 50 năm lao động chữ nghĩa, con người đó vẫn làm việc đều đặn tưởng như có viết vài chục năm nữa cũng không hết việc.

Ba bài viết ngắn về Tô Hoài

                                     

   

 Ở các nhà trường hồi tôi đi học người ta thường đưa ra một luật lệ của sự sáng tác: hãy xây dựng điển hình. Về một giai cấp, một tầng lớp, một con người hãy cố tìm ra  một hình ảnh duy nhất. Như tạo ra một bức ảnh thờ vậy.

Con người khám phá và con người thích ứng trong "Nỗi buồn chiến tranh" của Bảo Ninh

Một người bạn trẻ vừa mang đến cho tôi cuốn Viết – cô đơn & sức mạnh của Nguyễn Thị Từ Huy. Trong sách ngoài mấy bài về văn học nước ngoài nói những chuyện của  M. Duras, A. Robbe - Grilett, R. Barthes… , tôi nhận ra có hai bài liên quan tới văn học trong nước, một về Chí Phèo của Nam Cao, và một về Nỗi buồn chiến tranh của Bảo Ninh.

Lâu nay tôi vẫn ngán các nhà nghiên cứu đi học nước ngoài về mà không  bao giờ viết được một bài cho ra hồn về một tác giả tác phẩm trong nước – viết cho anh em trong nghề chịu, chứ không phải viết với tâm thế của người từng đi học và nay thì đi dạy về lý luận.