Chuyến vào Sài Gòn cuối tháng 9 này, gặp bạn bè trong đây nhiều người hỏi, lâu nay Vương Trí Nhàn "lỉnh" đi đâu vì chẳng thấy lão này gặp ai. Nhận xét của các bạn đúng thế. Ông bạn văn nhân chỉ chuyên nghề lý luận phê bình văn học này có một tâm thế riêng về chơi bời bạn bè, và với những nguyên tắc tự tuân một cách bất di dịch.
Nói cho đủ là hồi trẻ Vương Trí Nhàn cũng là người chịu chuyện, lu bu bạn bè. Còn nhớ hồi trước 1975, anh em chúng tôi chẳng mấy ngày không gặp nhau. Thường là tụ tập ở 330 Khâm Thiên, nhà Thúy-Văn (Nghiêm Đa Văn), chẳng phải vì sự kiện sự cò gì, chỉ là cái thú nghiện gặp nhau, rồi bàn tán đủ thứ chuyện. Thiếu ai là đôn đáo kiếm tìm, vất vả lắm (lấy đâu ra các phương tiện truyền tin như bây giờ?).
Thời ấy anh bạn Nhàn của chúng tôi góp mặt rất đều. Nghĩa là chính Vương Trí Nhàn từng nhiều phen bỏ thì giờ cho những giao du, nâng lên đặt xuống và tranh luận như thế. Nhưng tôi để ý, khoảng qua đận tri thiên mệnh, ngoài 50 tuổi trở đi thì ông Nhàn này bỗng nhiên tự thu mình lại. Có chủ ý hẳn hoi. Là có ý dành hết thì giờ cho những ngẫm nghĩ suy tư. Và lão ta trút lên mặt giấy, giờ là bàn phím màn hình. Dĩ nhiên lão ta cũng bỏ ra khá nhiều thời gian cho rèn luyện sức khỏe và cái tổ ấm gia đình nho nhỏ của mình. Lão từng khoe với tôi là rất thích bơi ra bãi giữa sông Hồng. Ở đó có bãi cát tắm nắng, và vui chuyện với các ông già cùng chí hướng muốn gia cố sức khỏe tuổi già.
Vương Trí Nhàn luôn bảo rằng bạn hữu thì rất quý. Đánh bạn, giao đãi với nhau cần lắm. Cho hiểu biết, kiến thức. Nhận biết thêm tầng nấc cung bậc tình cảm bạn hữu. Và điều này rất cần cho văn chương nghệ thuật chứ không bao giờ vô bổ cả. Nhưng theo ông bạn Nhàn này, mọi cái phải có li-mít. Tức phải biết tiết chế khi giao hảo với nhau… Chứ cứ gặp gỡ quá nhiều, chuyện tầm phào (là chính), rồi tức tiết nhau lại đá xéo một đôi câu để một bên điên lên vặc lại, phỏng cần gì ích gì. Còn gây thù chuốc oán cho nhau, khổ vào thân thì tội gì chuốc lấy!
Thì giờ của con người hữu hạn lắm, Vương Trí Nhàn luôn than vãn với bạn tâm giao vậy. Nên phải giành giật lấy nó mà làm việc, nhất là khi đã lâm vào đoạn tuổi già của đời người.
Lặng lẽ trong nhiều năm qua, con tằm thì nhả tơ, Vương Trí Nhàn cứ đều đặn năm, vài năm là một cuốn sách. Thưa hơn thì ba bốn năm một lần tập hợp các bài viết (thường đã công bố trên báo chí), in một tập tiểu luận tản văn “chơi” với đời. Sách Vương Trí Nhàn có độc giả riêng của nó nên mấy nhà xuất bản tiếng tăm vẫn “săn” lão ta chứ tác giả này không phải cầu cạnh gì.
Mấy năm nay Vương Trí Nhàn có cái blog, bài vở tư liệu nhiều, rất đáng đọc nhưng công chúng mạng không đông đảo như mấy trang mạng văn chương nổi tiếng lhác. Có thể là nội dung của lão gia này chọn kỹ bạn đọc? Chả sao, Vương Trí Nhàn là tạng người không ưa ồn ào, không thích lxuất hiện ở đám đông. Đây là típ người chỉ muốn được lặng lẽ cặm cụi với công việc, suy tư và viết lách. Như thứ “trả nợ đời” thôi chứ chẳng kiếm tìm thêm một sự nổi danh nào nữa.
Người đời bảo tri chỉ là cái đức cần nhất phải ngộ ra với người cao tuổi. Đừng ham hố, đừng xông tới chèn ép ai, cứ sống với nghề mình thích như ông Vương Trí Nhàn lại hóa hay. Viết ít dòng về một người bạn giao du với nhau có thâm niên này như một kỷ niệm cần ghi lại. Không thể không post tiếp vào đây mấy trang trên blog của lão ta. Đây là một cách ghi chép “vặt” mà lão Nhàn đặt tên là NHẬT KÝ (đúng quá với đặc trưng của blog). Tôi dám đoan chắc rằng cái thể loại tưởng như Vương Trí Nhàn viết chơi này nó sẽ có ích nhiều cho hậu thế đấy. Vì người đời sau nhờ vậy sẽ hiểu rõ hơn về một khía cạnh tâm thế qua lăng kính chủ quan của một nhà văn cái thời chúng ta đang sống nó ra làm sao, cái gì đáng trọng giữ gìn, cái gì tầm thường đáng khinh bỏ đi... Mà xem ra cái bỏ đi là nhiều hơn.
( V.T.Đăng sưu tầm )