Thành Đô
21-9
Từ Thành Đô lên Cửu Trại Câu. Đường núi, sau trận động đất năm ngoái, còn ghê rợn về những hậu quả mà nó đẻ lại. Thấy TQ còn khối v/đ về những vùng sâu vùng xa. Nhưng cũng thấy người TQ từ lâu đã biết sống với núi.
Núi làm cho đầu óc người ta trở nên phóng khoáng. Núi cho phép người ta biết rằng ngoài chỗ người ta đang ở, còn cả thế giới; núi xui người ta hướng thượng, vượt lên trên đời sống hàng ngày.
Nhớ lúc sang thăm VN thời chiến tranh, một nhà văn Đức là Peter Weiss ( nghe mọi người đọc là Pi-tơ Vai- xơ) đã kêu lên là ở đây cái gì cũng sát mặt đất.
Gần đây, nhân chuyện Trường Sa Hoàng Sa, người Việt bắt đầu nhận ra người Việt mình ít sống với biển.
Hóa ra không chỉ có thế, nhìn lại lịch sử, người mình cũng không sống bao nhiêu với núi. Sợ núi nữa. Trước 1945 mà nói phải bỏ lên rừng kiếm ăn là liều lắm.
Ra nước ngoài, gặp chỗ nào thấy khó thấy khổ là nhớ nhà. Tự nhủ: “ A! họ cũng có chỗ như mình.” Một sự an ủi. Điều này tôi học được từ Nguyễn Minh Châu thời kỳ trước sau 1980. Hồi ấy đi Liên xô phải qua Ấn Độ rồi theo Trung Á bay ngược lên. Ông Châu kể, một lần đi ở chỗ sân bay gặp một đống đất. À Tasken rồi, chủ nghĩa xã hội thì chỗ nào mà chả xây dựng.
Ngày hôm nay, tôi đi 400 cây số trong 12 tiếng đồng hồ, luôn luôn xe phải đi vào mép đường, mấy lần tắc đường ( tổng cộng hai lần dài nhất đã thành ra tới gần hai tiếng đồng hồ).
Người khác đi du lịch để biết về người. Tôi cảm thấy cái sự biết ấy cũng khó lắm, cưỡi ngựa xem hoa thì được mấy đâu. Điều chắc chắn hơn, đi để tạo ra khoảng cách với nơi cũ mà so sánh.
Tôi nhìn người TQ ở một khoảng cách gần hơn và tôi lại nhớ nhiều về người mình. Trước một cảnh tắc đường, Đăng bảo cứ như dân mình thì tắc cả ngày, vài ngày. May dân ở đây chỉ thu xếp với nhau hơn tiếng là đi được.
Có lẽ nếu rỗi một trong cuốn sách cuối đời tôi phải viết là viết về mối quan hệ người Việt thông qua những điểm đối chiếu là người nước ngoài. Những điểm đối chiếu này tôi tìm thấy trong sách vở và sau những chuyến đi. Có thể tôi còn ít kinh nghiệm. Nhưng tôi tin rằng cái hướng nghĩ của tôi là đúng.
Trên đường vào Tứ Xuyên, cả ông bạn Nghĩa và Đăng nhắc nhiều đến xứ Ba Thục trong Tam quốc, và, chẳng hạn, cái vùng đất xảy ra những trận chiến “ thất cầm thất phóng Mạnh Hoạch”.
Tôi nhớ nhiều hơn tới thơ Đường, đầu tiên là nhớ câu thơ của Lý Bạch -- Thục đạo nan, nan ư thướng thanh thiên, rồi đến mấy câu tuyệt cú của Đỗ Phủ:
Lưỡng cá hoàng ly minh thúy liễu
Nhất hàng cô lộ thướng thanh thiên
Song hàm Tây lĩnh thiên thu tuyết
Môn bạc Đông Ngô vạn lý thuyền
Đăng bảo, đến đấy rồi anh phải chỉ cho em Tây lĩnh.
Nhưng đất nước Trung Hoa bao la, Tứ Xuyên thôi cũng đã bao la, làm sao chỉ được.
Trước khi vào Cửu Trại Câu, qua huyện lỵ, thấy một cửa lớn trên có dòng chữ Tùng Sơn Đại Đường.
Đám trẻ con người dân tộc đen nhẻm nhem nhuốc, nhưng hơn hẳn trẻ con VN ở chỗ đứa nào cũng có đôi giày dưới chân. Đường bụi. Một đứa trẻ thấy người lớn lau kính cũng lau kính. Ở một chỗ khác, hai đứa trẻ thi nhau xúc đất.
22-9
Đi theo kiểu tự động, lo lấy, học theo Tây ba lô là chính song thỉnh thoảng bọn tôi cũng nhập vào một tốp du lịch nội địa Trung quốc. Họ có vẻ cũng hay bàn tán trước sự xuất hiện mấy người lạ VN.
Tôi còn nhớ được mấy câu hội thoại học được từ hồi lớp sáu , nên thỉnh thoảng cũng bắt chuyện. Ở chỗ riêng tư, mọi người có thể nói thẳng với nhau nhiều điều. Dân du lịch TQ thường hỏi tôi, sao đi du lịch TQ, tôi bảo tôi muốn hiểu TQ để hiểu VN. Tôi tạm khái quát “Con đường VN đến với thế giới thông qua Trung quốc”.( Một công thức như thế giờ nói ra ở VN chắc hơi khó chấp nhận, nhưng chết nỗi, có cảm tưởng đó lại là sự thực.)
Hai người hỏi tôi về sông Mê Kông. Tôi hiểu họ có những quan ngại. Thời gian tới, quan hệ giữa các dân tộc phụ thuộc nhiều vào việc giải quyết nguồn nước. Nay không chỉ các nhà lãnh đạo mà dân thường cũng biết vậy.
Một khẩu hiệu đọc ở Tùng Sơn Đại đường “ Kẻ đứng vững sẽ khỏe, kẻ khỏe sẽ đứng vững (dịch từ chữ ban Tự lập gia cường, tự cường gia lập)
Cửu trại câu, rừng sâm lâm (
rừng sâu) gợi cảm giác về một cái gì nguyên thủy. Không có con người, thiên nhiên vẫn tạo ra được sự cân xứng riêng. Cây mọc thẳng lạ lùng.
Làng người Tạng. Từng ngôi nhà đều tăm tắp. Cả bản cùng một màu sơn. Có vẻ sơn cùng một đợt. Các nhà được cả cộng đồng lo, không có chuyện ai lo nhà ấy.
Như thế kể cũng buồn. Thực ra thì cái ngây thơ là tẻ nhạt đơn điệu và đáng buồn. Tôi càng ngày càng tin rằng các cộng đồng trưởng thành nhờ elite – giới tinh hoa
Nhớ hôm lên Lệ Giang, trên cánh đồng cỏ rộng theo đúng nghĩa của một thảo nguyên, cạnh ô tô của mấy tay chơi phố xá là mấy con ngựa thuê của thổ dân.
Hôm nay, lúc qua một cánh đồng khô cạnh trại, tôi gặp một đám đàn bà quây quần thành một vòng tròn. Chắc là sắp hát múa gì đây
Cuộc sống nguyên thủy có cái đẹp riêng và rất hấp dẫn với con người hiện dại.
Nhưng tự nó cuộc sống đó không tự khai thác để trình ra bộ mặt của mình trước thế giới. Phải có ánh sáng hiện đại. Chắc chắn tổng công trình sư của CTC phải là một người Hán.
Chỉ có văn hóa hiện đại mới khai thác được văn hóa nguyên thủy.
Đăng kể : Ở VN cũng có khu Cần Giờ, rừng cũng hoang vu kiểu nguyên thủy thế này, mà không làm sao tổ chức du lịch cho ra trò.
Một câu quảng cáo trên bảng lớn: Chỉ có một địa cầu—Chỉ có một Cửu Trại Câu
Trong các chuyến du lịch, nhìn đâu cũng thấy con người và mobile. Con người hiện đại lúc nào cũng đang trò chuyện với ai đó. Chỉ trừ trò chuyện với mình là họ bỏ qua. Tất cả quan tâm dồn vào cả đôi tay.
Họ quan hệ rất rộng và sẵn sàng kết bạn với những người mới quen. Nhưng bạn cũ thì họ quan liêu lảng tránh.
Hôm đầu từ Thành Đô lên Cửu Trại Câu, -- có người dịch là khe chín trại --, bọn tôi được dự một buổi gặp mặt cộng đồng làm theo kiểu của các sơn trang. Đám cưới. Mọi người nhâm nhi gì đấy, hát. Rồi xuống sân, nhảy múa bên bếp lửa. Nhớ nhất là một cô gái vừa tiếp khách vừa hát, hát rất tự nhiên thấy như trong cô có biểu hiện tượng trưng của một vẻ đẹp hoang dại.
Trong buổi tối se lạnh như không khí rét ngọt HN, tôi thấy hơi say say – cái cảm giác mà hồi còn làm phóng viên nghệ thuật ở VNQĐ, tôi cảm thấy, trong những đêm theo mấy ông trên Cục dự tổng duyệt ở các đoàn văn công. Xem duyệt thường có cái thú vì gần gũi với diễn viên hơn nhiều, so với những đêm biểu diễn.
Hôm sau chúng tôi được dự một buổi ca múa tổng hợp chuyên nghiệp vé vào lên tới trên 100 tệ -- cả hai buổi nói trên, vé phải trả là 260 tệ. Thấy xứng đáng. Các giọng hát nam cũng như nữ đều khỏe. Tình ca cũng khỏe.
Cái hoang dại ở thế giới thường khỏe mạnh cứng cỏi; ở ta hoang dại lại lả lướt yếu đuối.
Không khí lôi cuốn tôi tới mức tôi thường hát theo những dòng chữ ghi lời bài hát trên bảng điện tử. Tôi không sợ ai cười cả.
23-9
Đến HoàngLong,thú vị là ở cảnh suối chân núi chứ không phải đỉnh núi.
Không may cho bọn tôi là gặp mưa khi đang lưng chừng núi.
Nhưng nhờ thế tôi biết thói ham du lịch của người TQ. Năm giờ chiều, vẫn có những ông già tay cầm ô theo vợ con leo lên đỉnh núi. Có lẽ họ di từ
xa tới, và chỉ ghé đây chiều nay đêm nay, mai lại phải đi rồi .
Họ lên từ phía chân núi mà tôi nói ở trên là cảnh đẹp nhất ở Hoàng Long.
Một điều may khác, gặp được trong chuyến đi này là tôi được các bạn TQ mà tôi mới nhập đoàn từ hôm trước giúp đỡ rất tận tình. Sheyu( Hán Việt đọc là Thạch Vũ), cô gái đi với mẹ, hai mẹ con chỉ có một ô. Gặp chúng tôi trú mưa vì không ô, tỏ vẻ ái ngại. Đến một trạm nghỉ phía trước, S. bảo mẹ ngồi đấy, lấy ô của mình và mượn thêm ô nữa là hai, quay trở lại đón tôi và cậu Đăng em tôi. Gặp mẹ rồi, S. trả ô đi mượn, hai mẹ con xuống núi trước, nhưng không quên dặn dò chúng tôi gì đấy. Vì nghe kém nên tôi không hiểu, nhưng tin chắc là dặn xem ai có ô mà đi một người, thì xin đi cùng. Qủa nhiên, lúc sau Huy, một thanh niên trong đoàn đến cho tôi ghé ô cùng về, Đăng thì lấy mấy cái túi ny lông to chụp xuống làm mũ che đầu.
Phụ nữ đi cùng đoàn với bọn tôi phần lớn to khỏe, mà tôi nói đùa là trông như ngựa
cái cả một lũ. Hai cô từ Liêu Ninh xuống rất vâm, đội mưa mà chụp ảnh.
Riêng S., nhỏ bé như L. “của tôi” mấy năm 1971-73, lại có vẻ thùy mị nết na.
Trước đó, hôm 22-9, ở Cửu Trại Câu, tôi gặp một đôi bạn trẻ, một thanh niên trông rất trí thức đi chơi với người bạn gái của mình. Vừa lúc chúng tôi đến thì cô gái bảo bạn mình chụp cho cô cái cảnh cô đang lúi húi nhìn mặt nước, cái khăn vắt ở cổ cúi xuống trông rất có vẻ tạo hình. Cảm thấy cô là người có gu nghệ thuật. Trò chuyện với người bạn trai của cô, tôi nhận ra đó là một người thanh niên thông minh. Sau tôi hỏi mới biết cậu ta đã tốt nghiệp đại học. Họ đẹp đôi quá. Tôi bảo, các bạn là tương lai của đất nước Trung Hoa. Và tôi nói đùa, hôm qua bọn tôi cũng có một tuổi trẻ như các bạn, nhưng bây giờ thì không còn nữa.
24-9
Tôi đã nhiều lần ghi nhận cảm giác kính trọng đối với công việc của người Trung quốc với giao thông. Từ thời Tần Hán, họ đã biết dùng xe, và có khái niệm về đường
xá.
Tôi nhớ lần từ Nam Ninh về Bằng Tường. Đường vùng núi biên giới mà đàng hoàng đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Và lần lên CTC này, tôi chứng kiến một phía khác của giao thông TQ. Là đọ sức với thiên nhiên, bổ sung vào thiên nhiên một cách đàng hoàng nối thiên nhiên lại trong một hệ thống.
Từ Thành Đô lên CTC, qua Vấn Xuyên, tới khu vực xảy trận động đất 5-08, đường bị sạt cầu bị gẫy. Có những tảng đá cao to quá đầu người từ đâu bay về đặt ngay bên đường cho dân mê cảnh lạ chụp làm cảnh nền.
25-9
Có lần đọc nhật ký du lịch trên mạng của một cô gái, kẻ là đến Thành Đô, cô nghe nói đến Võ Hầu từ, nhưng không hiểu Võ hầu là ai, nên mặc không vào.
May quá chúng tôi còn nhớ Tam Quốc, nên vừa đến Thành Đô 5h chiều rồi còn theo xe bus đến bằng được nơi thờ Khổng Minh.
Hôm nay sau khi đến CTC, quay về, lại được dịp thăm một vài thắng cảnh trong nội thị .
Đến Vọng Giang lâu, hóa ra một cái lầu đặt giữa rừng tre nứa. Có nhiều bảng ghi chú, đề rõ, tre này mang từ Quảng Đông lên, tre kia từ Thanh Hải sang.
Nước mình vốn tự coi là xứ sở của tre nứa, nhưng bao giờ có được một công viên như thế này? Và liệu có ai nghĩ ra một công viên thuần chủng đặt ở phương bắc để dành cho một giống cây ở phương Nam?
Thăm Đỗ Phủ thảo đường. Nhiều tảng đá lớn được bài trí hợp lý, và nhất là được chọn kỹ, khiến mỗi thế đá là tượng trưng cho một con vật. Đăng được một bữa chụp mỏi tay.
Con người nới đây bạn bầu thân thiết với đá. Đá là một phần của đời sống, đá làm đường làm nhà trang trí cho vườn hoa đá có mặt bên con người và cây cỏ.
Trên đường về, nhiều chỗ thấy người ta chuẩn bị những tảng đá làm gạch lát đường, mỗi tấm đến phần tư cánh phản và dầy bằng độ dày viên gạch thông thường. Tưởng sau thiên niên vạn niên,
những con đường này còn ngay ngắn. Đăng bảo hình như người Trung quốc luôn có khát vọng hoàn hảo.
Ở mình , sợ nhất là cái gì cũng mỏng manh, tạm bợ, cũng chóng hỏng.
21-9
Từ Thành Đô lên Cửu Trại Câu. Đường núi, sau trận động đất năm ngoái, còn ghê rợn về những hậu quả mà nó đẻ lại. Thấy TQ còn khối v/đ về những vùng sâu vùng xa. Nhưng cũng thấy người TQ từ lâu đã biết sống với núi.
Núi làm cho đầu óc người ta trở nên phóng khoáng. Núi cho phép người ta biết rằng ngoài chỗ người ta đang ở, còn cả thế giới; núi xui người ta hướng thượng, vượt lên trên đời sống hàng ngày.
Nhớ lúc sang thăm VN thời chiến tranh, một nhà văn Đức là Peter Weiss ( nghe mọi người đọc là Pi-tơ Vai- xơ) đã kêu lên là ở đây cái gì cũng sát mặt đất.
Gần đây, nhân chuyện Trường Sa Hoàng Sa, người Việt bắt đầu nhận ra người Việt mình ít sống với biển.
Hóa ra không chỉ có thế, nhìn lại lịch sử, người mình cũng không sống bao nhiêu với núi. Sợ núi nữa. Trước 1945 mà nói phải bỏ lên rừng kiếm ăn là liều lắm.
Ra nước ngoài, gặp chỗ nào thấy khó thấy khổ là nhớ nhà. Tự nhủ: “ A! họ cũng có chỗ như mình.” Một sự an ủi. Điều này tôi học được từ Nguyễn Minh Châu thời kỳ trước sau 1980. Hồi ấy đi Liên xô phải qua Ấn Độ rồi theo Trung Á bay ngược lên. Ông Châu kể, một lần đi ở chỗ sân bay gặp một đống đất. À Tasken rồi, chủ nghĩa xã hội thì chỗ nào mà chả xây dựng.
Ngày hôm nay, tôi đi 400 cây số trong 12 tiếng đồng hồ, luôn luôn xe phải đi vào mép đường, mấy lần tắc đường ( tổng cộng hai lần dài nhất đã thành ra tới gần hai tiếng đồng hồ).
Người khác đi du lịch để biết về người. Tôi cảm thấy cái sự biết ấy cũng khó lắm, cưỡi ngựa xem hoa thì được mấy đâu. Điều chắc chắn hơn, đi để tạo ra khoảng cách với nơi cũ mà so sánh.
Tôi nhìn người TQ ở một khoảng cách gần hơn và tôi lại nhớ nhiều về người mình. Trước một cảnh tắc đường, Đăng bảo cứ như dân mình thì tắc cả ngày, vài ngày. May dân ở đây chỉ thu xếp với nhau hơn tiếng là đi được.
Có lẽ nếu rỗi một trong cuốn sách cuối đời tôi phải viết là viết về mối quan hệ người Việt thông qua những điểm đối chiếu là người nước ngoài. Những điểm đối chiếu này tôi tìm thấy trong sách vở và sau những chuyến đi. Có thể tôi còn ít kinh nghiệm. Nhưng tôi tin rằng cái hướng nghĩ của tôi là đúng.
Trên đường vào Tứ Xuyên, cả ông bạn Nghĩa và Đăng nhắc nhiều đến xứ Ba Thục trong Tam quốc, và, chẳng hạn, cái vùng đất xảy ra những trận chiến “ thất cầm thất phóng Mạnh Hoạch”.
Tôi nhớ nhiều hơn tới thơ Đường, đầu tiên là nhớ câu thơ của Lý Bạch -- Thục đạo nan, nan ư thướng thanh thiên, rồi đến mấy câu tuyệt cú của Đỗ Phủ:
Lưỡng cá hoàng ly minh thúy liễu
Nhất hàng cô lộ thướng thanh thiên
Song hàm Tây lĩnh thiên thu tuyết
Môn bạc Đông Ngô vạn lý thuyền
Đăng bảo, đến đấy rồi anh phải chỉ cho em Tây lĩnh.
Nhưng đất nước Trung Hoa bao la, Tứ Xuyên thôi cũng đã bao la, làm sao chỉ được.
Trước khi vào Cửu Trại Câu, qua huyện lỵ, thấy một cửa lớn trên có dòng chữ Tùng Sơn Đại Đường.
Đám trẻ con người dân tộc đen nhẻm nhem nhuốc, nhưng hơn hẳn trẻ con VN ở chỗ đứa nào cũng có đôi giày dưới chân. Đường bụi. Một đứa trẻ thấy người lớn lau kính cũng lau kính. Ở một chỗ khác, hai đứa trẻ thi nhau xúc đất.
22-9
Đi theo kiểu tự động, lo lấy, học theo Tây ba lô là chính song thỉnh thoảng bọn tôi cũng nhập vào một tốp du lịch nội địa Trung quốc. Họ có vẻ cũng hay bàn tán trước sự xuất hiện mấy người lạ VN.
Tôi còn nhớ được mấy câu hội thoại học được từ hồi lớp sáu , nên thỉnh thoảng cũng bắt chuyện. Ở chỗ riêng tư, mọi người có thể nói thẳng với nhau nhiều điều. Dân du lịch TQ thường hỏi tôi, sao đi du lịch TQ, tôi bảo tôi muốn hiểu TQ để hiểu VN. Tôi tạm khái quát “Con đường VN đến với thế giới thông qua Trung quốc”.( Một công thức như thế giờ nói ra ở VN chắc hơi khó chấp nhận, nhưng chết nỗi, có cảm tưởng đó lại là sự thực.)
Hai người hỏi tôi về sông Mê Kông. Tôi hiểu họ có những quan ngại. Thời gian tới, quan hệ giữa các dân tộc phụ thuộc nhiều vào việc giải quyết nguồn nước. Nay không chỉ các nhà lãnh đạo mà dân thường cũng biết vậy.
Một khẩu hiệu đọc ở Tùng Sơn Đại đường “ Kẻ đứng vững sẽ khỏe, kẻ khỏe sẽ đứng vững (dịch từ chữ ban Tự lập gia cường, tự cường gia lập)
Cửu trại câu, rừng sâm lâm (
rừng sâu) gợi cảm giác về một cái gì nguyên thủy. Không có con người, thiên nhiên vẫn tạo ra được sự cân xứng riêng. Cây mọc thẳng lạ lùng.Làng người Tạng. Từng ngôi nhà đều tăm tắp. Cả bản cùng một màu sơn. Có vẻ sơn cùng một đợt. Các nhà được cả cộng đồng lo, không có chuyện ai lo nhà ấy.
Như thế kể cũng buồn. Thực ra thì cái ngây thơ là tẻ nhạt đơn điệu và đáng buồn. Tôi càng ngày càng tin rằng các cộng đồng trưởng thành nhờ elite – giới tinh hoa
Nhớ hôm lên Lệ Giang, trên cánh đồng cỏ rộng theo đúng nghĩa của một thảo nguyên, cạnh ô tô của mấy tay chơi phố xá là mấy con ngựa thuê của thổ dân.
Hôm nay, lúc qua một cánh đồng khô cạnh trại, tôi gặp một đám đàn bà quây quần thành một vòng tròn. Chắc là sắp hát múa gì đây
Cuộc sống nguyên thủy có cái đẹp riêng và rất hấp dẫn với con người hiện dại.
Nhưng tự nó cuộc sống đó không tự khai thác để trình ra bộ mặt của mình trước thế giới. Phải có ánh sáng hiện đại. Chắc chắn tổng công trình sư của CTC phải là một người Hán.
Chỉ có văn hóa hiện đại mới khai thác được văn hóa nguyên thủy.
Đăng kể : Ở VN cũng có khu Cần Giờ, rừng cũng hoang vu kiểu nguyên thủy thế này, mà không làm sao tổ chức du lịch cho ra trò.
Một câu quảng cáo trên bảng lớn: Chỉ có một địa cầu—Chỉ có một Cửu Trại Câu
Trong các chuyến du lịch, nhìn đâu cũng thấy con người và mobile. Con người hiện đại lúc nào cũng đang trò chuyện với ai đó. Chỉ trừ trò chuyện với mình là họ bỏ qua. Tất cả quan tâm dồn vào cả đôi tay.
Họ quan hệ rất rộng và sẵn sàng kết bạn với những người mới quen. Nhưng bạn cũ thì họ quan liêu lảng tránh.
Hôm đầu từ Thành Đô lên Cửu Trại Câu, -- có người dịch là khe chín trại --, bọn tôi được dự một buổi gặp mặt cộng đồng làm theo kiểu của các sơn trang. Đám cưới. Mọi người nhâm nhi gì đấy, hát. Rồi xuống sân, nhảy múa bên bếp lửa. Nhớ nhất là một cô gái vừa tiếp khách vừa hát, hát rất tự nhiên thấy như trong cô có biểu hiện tượng trưng của một vẻ đẹp hoang dại.
Trong buổi tối se lạnh như không khí rét ngọt HN, tôi thấy hơi say say – cái cảm giác mà hồi còn làm phóng viên nghệ thuật ở VNQĐ, tôi cảm thấy, trong những đêm theo mấy ông trên Cục dự tổng duyệt ở các đoàn văn công. Xem duyệt thường có cái thú vì gần gũi với diễn viên hơn nhiều, so với những đêm biểu diễn.
Hôm sau chúng tôi được dự một buổi ca múa tổng hợp chuyên nghiệp vé vào lên tới trên 100 tệ -- cả hai buổi nói trên, vé phải trả là 260 tệ. Thấy xứng đáng. Các giọng hát nam cũng như nữ đều khỏe. Tình ca cũng khỏe.
Cái hoang dại ở thế giới thường khỏe mạnh cứng cỏi; ở ta hoang dại lại lả lướt yếu đuối.
Không khí lôi cuốn tôi tới mức tôi thường hát theo những dòng chữ ghi lời bài hát trên bảng điện tử. Tôi không sợ ai cười cả.
23-9
Đến HoàngLong,thú vị là ở cảnh suối chân núi chứ không phải đỉnh núi.
Không may cho bọn tôi là gặp mưa khi đang lưng chừng núi.
Nhưng nhờ thế tôi biết thói ham du lịch của người TQ. Năm giờ chiều, vẫn có những ông già tay cầm ô theo vợ con leo lên đỉnh núi. Có lẽ họ di từ
xa tới, và chỉ ghé đây chiều nay đêm nay, mai lại phải đi rồi .Họ lên từ phía chân núi mà tôi nói ở trên là cảnh đẹp nhất ở Hoàng Long.
Một điều may khác, gặp được trong chuyến đi này là tôi được các bạn TQ mà tôi mới nhập đoàn từ hôm trước giúp đỡ rất tận tình. Sheyu( Hán Việt đọc là Thạch Vũ), cô gái đi với mẹ, hai mẹ con chỉ có một ô. Gặp chúng tôi trú mưa vì không ô, tỏ vẻ ái ngại. Đến một trạm nghỉ phía trước, S. bảo mẹ ngồi đấy, lấy ô của mình và mượn thêm ô nữa là hai, quay trở lại đón tôi và cậu Đăng em tôi. Gặp mẹ rồi, S. trả ô đi mượn, hai mẹ con xuống núi trước, nhưng không quên dặn dò chúng tôi gì đấy. Vì nghe kém nên tôi không hiểu, nhưng tin chắc là dặn xem ai có ô mà đi một người, thì xin đi cùng. Qủa nhiên, lúc sau Huy, một thanh niên trong đoàn đến cho tôi ghé ô cùng về, Đăng thì lấy mấy cái túi ny lông to chụp xuống làm mũ che đầu.
Phụ nữ đi cùng đoàn với bọn tôi phần lớn to khỏe, mà tôi nói đùa là trông như ngựa
cái cả một lũ. Hai cô từ Liêu Ninh xuống rất vâm, đội mưa mà chụp ảnh.Riêng S., nhỏ bé như L. “của tôi” mấy năm 1971-73, lại có vẻ thùy mị nết na.
Trước đó, hôm 22-9, ở Cửu Trại Câu, tôi gặp một đôi bạn trẻ, một thanh niên trông rất trí thức đi chơi với người bạn gái của mình. Vừa lúc chúng tôi đến thì cô gái bảo bạn mình chụp cho cô cái cảnh cô đang lúi húi nhìn mặt nước, cái khăn vắt ở cổ cúi xuống trông rất có vẻ tạo hình. Cảm thấy cô là người có gu nghệ thuật. Trò chuyện với người bạn trai của cô, tôi nhận ra đó là một người thanh niên thông minh. Sau tôi hỏi mới biết cậu ta đã tốt nghiệp đại học. Họ đẹp đôi quá. Tôi bảo, các bạn là tương lai của đất nước Trung Hoa. Và tôi nói đùa, hôm qua bọn tôi cũng có một tuổi trẻ như các bạn, nhưng bây giờ thì không còn nữa.
24-9
Tôi đã nhiều lần ghi nhận cảm giác kính trọng đối với công việc của người Trung quốc với giao thông. Từ thời Tần Hán, họ đã biết dùng xe, và có khái niệm về đường
xá.Tôi nhớ lần từ Nam Ninh về Bằng Tường. Đường vùng núi biên giới mà đàng hoàng đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Và lần lên CTC này, tôi chứng kiến một phía khác của giao thông TQ. Là đọ sức với thiên nhiên, bổ sung vào thiên nhiên một cách đàng hoàng nối thiên nhiên lại trong một hệ thống.
Từ Thành Đô lên CTC, qua Vấn Xuyên, tới khu vực xảy trận động đất 5-08, đường bị sạt cầu bị gẫy. Có những tảng đá cao to quá đầu người từ đâu bay về đặt ngay bên đường cho dân mê cảnh lạ chụp làm cảnh nền.
25-9
Có lần đọc nhật ký du lịch trên mạng của một cô gái, kẻ là đến Thành Đô, cô nghe nói đến Võ Hầu từ, nhưng không hiểu Võ hầu là ai, nên mặc không vào.
May quá chúng tôi còn nhớ Tam Quốc, nên vừa đến Thành Đô 5h chiều rồi còn theo xe bus đến bằng được nơi thờ Khổng Minh.
Hôm nay sau khi đến CTC, quay về, lại được dịp thăm một vài thắng cảnh trong nội thị .
Đến Vọng Giang lâu, hóa ra một cái lầu đặt giữa rừng tre nứa. Có nhiều bảng ghi chú, đề rõ, tre này mang từ Quảng Đông lên, tre kia từ Thanh Hải sang.
Nước mình vốn tự coi là xứ sở của tre nứa, nhưng bao giờ có được một công viên như thế này? Và liệu có ai nghĩ ra một công viên thuần chủng đặt ở phương bắc để dành cho một giống cây ở phương Nam?
Thăm Đỗ Phủ thảo đường. Nhiều tảng đá lớn được bài trí hợp lý, và nhất là được chọn kỹ, khiến mỗi thế đá là tượng trưng cho một con vật. Đăng được một bữa chụp mỏi tay.
Con người nới đây bạn bầu thân thiết với đá. Đá là một phần của đời sống, đá làm đường làm nhà trang trí cho vườn hoa đá có mặt bên con người và cây cỏ.
Trên đường về, nhiều chỗ thấy người ta chuẩn bị những tảng đá làm gạch lát đường, mỗi tấm đến phần tư cánh phản và dầy bằng độ dày viên gạch thông thường. Tưởng sau thiên niên vạn niên,
những con đường này còn ngay ngắn. Đăng bảo hình như người Trung quốc luôn có khát vọng hoàn hảo.Ở mình , sợ nhất là cái gì cũng mỏng manh, tạm bợ, cũng chóng hỏng.